Polonia, razem fajnie! – Polski jest cool!
Po udanej premierze w Berlinie w 2024 roku, druga edycja konferencji Polonia odbyła się w dniach 12 i 13 lipca 2025 roku w Nadrenii Północnej-Westfalii. Miejsce konferencji nie mogło być lepiej wybrane: znana restauracja Gdańska w Oberhausen, która od dawna słynie nie tylko z doskonałej kuchni polskiej, ale także jako miejsce spotkań kulturalnych i wydarzeń budujących tożsamość. Od lat Gdańska jest centralnym miejscem spotkań społeczności polsko-niemieckiej. Dzięki koncertom, odczytom, dyskusjom i wieczorom folklorystycznym stała się instytucją kultury polonijnej w Nadrenii Północnej-Westfalii. Każde takie wydarzenie pozostawia ślady w pomieszczeniach – plakaty, zdjęcia, dekoracje – dzięki czemu restauracja sprawia wrażenie żywego archiwum historii polsko-niemieckiej.
Konferencja nawiązywała do debat z poprzedniego roku, ale poszerzyła ich zakres. Przedstawiciele nauki, polityki, edukacji i kultury spotkali się z działaczami stowarzyszeń, młodzieżą i nauczycielami, których łączył wspólny cel: uczynienie języka polskiego w Niemczech bardziej widocznym, popularnym i atrakcyjnym.
Fot.: Dyskusja panelowa na temat „Odwaga do wielojęzyczności – nowa sytuacja języka polskiego w Niemczech od momentu powstania KoKoPol/IRJP”. Od lewej do prawej: Fabian Rhiel, DPG Köln-Bonn; Joanna Elies, nauczycielka & pedagog; Anna-Maria Schäfer, Opernakademie Hamm e.V.; Katrin Matusik, POLDEH e.V. Braunschweig; Joanna Maschke, WIR Hamburg e.V.; Marta Krajewska, Gmina Polska Piast e.V.; Liliana Barejko-Knops, Związek Nauczycieli Języka Polskiego i Pedagogów z.T. w Niemczech
Jednym z najważniejszych punktów programu była dyskusja panelowa „Odwaga do wielojęzyczności – nowa sytuacja języka polskiego w Niemczech od momentu powstania KoKoPol/IRJP” Uczestnicy panelu omówili tę kwestię z różnych perspektyw. Nastolatkowie i młodzi dorośli podkreślali, że język polski jest dziś w Niemczech znacznie bardziej widoczny niż jeszcze kilka lat temu. Coraz więcej z nich otwarcie przyznaje się do swojej wielojęzyczności i nie postrzega języka polskiego jako obciążenia, ale jako szansę i źródło tożsamości. Wiele młodych osób o polskich korzeniach uczy się języka polskiego od nowa lub używa go z pewnością siebie w życiu codziennym.
Przedstawiciele stowarzyszeń zaznaczyli jednak, że pomimo tych pozytywnych tendencji nadal istnieją problemy strukturalne. Wciąż brakuje pozaszkolnych ofert edukacyjnych, regularnych lekcji języka polskiego w szkołach oraz społecznego zrównania go z innymi uznanymi językami obcymi, takimi jak francuski czy włoski. Wszyscy byli zgodni, że nie wystarczy, aby język polski był pielęgnowany tylko w rodzinach o polskim pochodzeniu. By język polski stał się atrakcyjnym językiem edukacyjnym w perspektywie długoterminowej, musi być dostępny dla wszystkich zainteresowanych, niezależnie od ich pochodzenia. W tym kontekście szczególnie podkreślono rolę KoKoPol/IRJP, które w ostatnich latach stworzyło struktury promujące język polski tam, gdzie dotychczas był on mało widoczny.
Dzięki projektom i sieciom kontaktów w wielu gminach udaje się zorganizować nauczanie, nawet jeśli kuratoria oświaty nie oferują takich zajęć. Centralnym punktem dyskusji była również kwestia kwalifikacji nauczycieli w zakresie nauczania języka ojczystego. Bez dobrze wykształconych nauczycieli, zgodnie z ogólnym przekonaniem, wsparcie to może okazać się bezskuteczne.
Oprócz treści merytorycznych konferencja była również okazją do spotkań kulturalnych i wspólnych przeżyć. Program wieczorny w Gdańskiej pokazał w imponujący sposób, jak język, muzyka i taniec mogą łączyć ludzi. Szczególnie występ polskiego zespołu tańca ludowego Krakowiak wzbudził entuzjazm i zaskoczył wielu uczestników swoją porywającą energią i radością życia. Atmosfera była otwarta, przyjazna i inspirująca. Wiele stowarzyszeń skorzystało z okazji, aby zaprezentować swoją działalność, nawiązać kontakty i zaplanować wspólne projekty. Przedstawiciele z Hamburga, Kolonii, Brunszwiku, Düsseldorfu i wielu innych miast wskazali, że Polonia w Niemczech ma ogromny potencjał – pod warunkiem, że uda się go połączyć poprzez współpracę i profesjonalizację.
Pod koniec konferencji doszliśmy do wniosku, że Polonia może osiągnąć rozpowszechnienie języka polskiego w Niemczech tylko wspólnymi siłami. Cel ten można zrealizować jedynie poprzez poprawę współpracy między stowarzyszeniami, szkołami i instytucjami, profesjonalizację działalności stowarzyszeń oraz zapewnienie stabilnego finansowania w perspektywie długoterminowej. Równie ważne jest zwiększenie widoczności języka polskiego w społeczeństwie niemieckim i nieograniczanie go wyłącznie do statusu języka pochodzenia, ale ugruntowanie jego pozycji jako języka edukacyjnego, gospodarczego i kulturowego.
Konferencja Polonii 2025 w Oberhausen była zatem nie tylko forum wymiany poglądów i dyskusji, ale także kamieniem milowym dla przyszłości języka polskiego w Niemczech. Pokazała ona, że duma z wielojęzyczności, energia kulturowa i profesjonalizm organizacyjny mogą iść w parze. Wiele nowych impulsów i sieci kontaktów, które powstały w Oberhausen, stanowi silny sygnał: Polonia w Niemczech jest gotowa wziąć na siebie odpowiedzialność i odważnie wkroczyć w przyszłość.
